Συχνότητα και ηλικία
«Εξαρτάται πάντα από τη συχνότητα των ψεµάτων και την ηλικία στην οποία λέγονται» απαντά η παιδοψυχίατρος κ. Ελένη ∆εληνικοπούλου. «Τα ψέµατα µέχρι την ηλικία των τριών δεν αξιολογούνται, καθώς σ' αυτό το στάδιο τα παιδιά δύσκολα ξεχωρίζουν το πραγµατικό από το φαντασιωτικό τους. Η διαδικασία διάκρισης ολοκληρώνεται κατά το έκτο έτος της ηλικίας. Στο στάδιο αυτό η διάκριση της πραγµατικότητας από τη φαντασία και ο µηχανισµός διάκρισης του λάθους από το σωστό έχει και αναπτυξιακή αξία. Το παιδί αρχίζει ν' αντιλαµβάνεται ότι το φαντασιωτικό του αποτελεί τµήµα του προσωπικού του κόσµου, τον οποίο µάλιστα µπορεί και να προστατεύσει. Συνεπώς αξιολογούµε τα ψέµατα που λέγονται µετά το έκτο έτος, καθώς σ' αυτά υπάρχει σκοπιµότητα και τα παιδιά µπορούν πλέον να διακρίνουν πλήρως το λάθος από το σωστό. ∆εν είναι όµως απαραίτητο να συνδέουν τα ψέµατα µε την ειλικρίνεια. Λέγοντάς τα δεν αισθάνονται λιγότερο ειλικρινή άτοµα».
Ψέµατα σαν των µεγάλων
Αν κάποιος αναλογιστεί τα ψέµατα που έχει πει ως παιδί ή αυτά που έχει ακούσει από τα παιδιά του, ίσως παρατηρήσει έκπληκτος πως δε διαφέρουν από εκείνα των µεγάλων. Η κ. ∆εληνικοπούλου ξεκαθαρίζει πως υπάρχουν τρεις γενικές κατηγορίες ψεµάτων. «∆ιαδεδοµένα είναι τα ψέµατα χρησιµότητας» τονίζει η γιατρός. Όπως ακριβώς συµβαίνει και στην περίπτωση των µεγάλων, τα ψέµατα αυτά λέγονται, για να κερδίσει ή ν' αποφύγει κάτι ένα παιδί. «Έχει µεγάλη σηµασία πώς θ' αντιδράσει σ' αυτά ο γονέας, δηλαδή αν θα δείξει αδιαφορία, όταν το ψέµα αποκαλυφθεί, ή αν θα φανεί εξαιρετικά εύπιστος. Σηµαντικό πάντως είναι να µην αντιδράσει µε ηθικοπλαστικό τρόπο, γιατί το παιδί ίσως αρχίσει να του κρύβεται κι ενδέχεται να συνεχίσει, λέγοντας ακόµη περισσότερα ψέµατα. Η ενδεδειγµένη στάση είναι να δείξει ο γονέας ότι κατάλαβε το ψέµα του παιδιού, αλλά ότι δεν έχει πρόθεση για την ώρα να δώσει στο συµβάν µεγαλύτερη έκταση».
Ψέµατα που λένε αλήθειες
Μία δεύτερη κατηγορία ψεµάτων είναι τα αντισταθµιστικά ψέµατα όπως «η οικογένειά µου είναι πολύ πλούσια» ή «ο µπαµπάς µου θα µε πάρει µαζί του στο ταξίδι του στην Αµερική». «Μέσω αυτών το παιδί µοιάζει να ζητά µία εικόνα που είχε κάποτε αλλά πλέον την έχει χάσει ή µία εικόνα που δεν την είχε ποτέ. Είναι σηµάδι πως κάτι το βασανίζει, πως υπάρχει ενδεχοµένως θέµα µε την ταυτότητά του, ενώ δεν αποκλείεται να συνεχίσει να λέει τέτοιου είδους ψέµατα και στην ενήλικη ζωή του, αν κάποιος δε σκύψει πάνω του µε προσοχή» υποστηρίζει η κ. ∆εληνικοπούλου. Η τρίτη κατηγορία ψεµάτων είναι η µυθοµανία κατά την οποία το παιδί πλάθει ατέλειωτες ιστορίες και µπαίνει µέσα σε µια διαρκή ονειροπόληση. «Γνωρίζει ωστόσο πολύ καλά πως αυτό που έχει στο µυαλό του είναι µία µη πραγµατική κατάσταση, πως βρίσκεται εντελώς στον αέρα» υποστηρίζει η γιατρός, προσθέτοντας πως πολύ τακτικά η µυθοµανία σχετίζεται µε περιστατικά βαριών παραµελήσεων. Είναι σηµαντικό λοιπόν κάποιος ν' ασχοληθεί σοβαρά µ' αυτήν την περίπτωση και ν' απευθυνθεί σε ειδικό. Μέσα στις ιστορίες που πλάθει το παιδί υπάρχουν συνήθως στοιχεία που µπορούν ν' αποκαλύψουν την πηγή της ανησυχίας του. Ο ειδικός, αξιοποιώντας τα στοιχεία, θα καταφέρει να βοηθήσει το παιδί να ξεπεράσει οµαλά την κατάσταση.
Ψέµα στο ψέµα
Από την ηλικία των έξι και µετά τα παιδιά έχουν συνείδηση πως ψέµατα ξεφουρνίζουν και οι µεγάλοι και µάλιστα πολύ τακτικά. Γονείς που δεν ψεύδονται, που δεν κοιτούν πώς θα κουκουλώσουν τα λάθη και τις αστοχίες τους, που µιλούν για τα ζητήµατα αυτά χωρίς φόβο και πάθος ανοίγουν µε το παράδειγµά τους το δρόµο, ώστε να ξεπεραστεί η φάση του «ασύστολου ψεύδους» που ενδεχοµένως περνά το παιδί τους. Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς, χωρίς να είναι υποχρεωµένοι να υποκριθούν πως... τρώνε όσα ψέµατα ή ψεµατάκια τούς σερβίρονται, είναι προτιµότερο να δείξουν ανοχή και κατανόηση και ν' αντιµετωπίσουν µε χιούµορ την κατάσταση. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος, όταν βέβαια δεν υπάρχει παθογένεια, για να µπει τέλος σε µια δυσάρεστη κατάσταση η οποία δεν είναι ούτε σπάνια - και συνήθως- ούτε σοβαρή.
«Εξαρτάται πάντα από τη συχνότητα των ψεµάτων και την ηλικία στην οποία λέγονται» απαντά η παιδοψυχίατρος κ. Ελένη ∆εληνικοπούλου. «Τα ψέµατα µέχρι την ηλικία των τριών δεν αξιολογούνται, καθώς σ' αυτό το στάδιο τα παιδιά δύσκολα ξεχωρίζουν το πραγµατικό από το φαντασιωτικό τους. Η διαδικασία διάκρισης ολοκληρώνεται κατά το έκτο έτος της ηλικίας. Στο στάδιο αυτό η διάκριση της πραγµατικότητας από τη φαντασία και ο µηχανισµός διάκρισης του λάθους από το σωστό έχει και αναπτυξιακή αξία. Το παιδί αρχίζει ν' αντιλαµβάνεται ότι το φαντασιωτικό του αποτελεί τµήµα του προσωπικού του κόσµου, τον οποίο µάλιστα µπορεί και να προστατεύσει. Συνεπώς αξιολογούµε τα ψέµατα που λέγονται µετά το έκτο έτος, καθώς σ' αυτά υπάρχει σκοπιµότητα και τα παιδιά µπορούν πλέον να διακρίνουν πλήρως το λάθος από το σωστό. ∆εν είναι όµως απαραίτητο να συνδέουν τα ψέµατα µε την ειλικρίνεια. Λέγοντάς τα δεν αισθάνονται λιγότερο ειλικρινή άτοµα».
Ψέµατα σαν των µεγάλων
Αν κάποιος αναλογιστεί τα ψέµατα που έχει πει ως παιδί ή αυτά που έχει ακούσει από τα παιδιά του, ίσως παρατηρήσει έκπληκτος πως δε διαφέρουν από εκείνα των µεγάλων. Η κ. ∆εληνικοπούλου ξεκαθαρίζει πως υπάρχουν τρεις γενικές κατηγορίες ψεµάτων. «∆ιαδεδοµένα είναι τα ψέµατα χρησιµότητας» τονίζει η γιατρός. Όπως ακριβώς συµβαίνει και στην περίπτωση των µεγάλων, τα ψέµατα αυτά λέγονται, για να κερδίσει ή ν' αποφύγει κάτι ένα παιδί. «Έχει µεγάλη σηµασία πώς θ' αντιδράσει σ' αυτά ο γονέας, δηλαδή αν θα δείξει αδιαφορία, όταν το ψέµα αποκαλυφθεί, ή αν θα φανεί εξαιρετικά εύπιστος. Σηµαντικό πάντως είναι να µην αντιδράσει µε ηθικοπλαστικό τρόπο, γιατί το παιδί ίσως αρχίσει να του κρύβεται κι ενδέχεται να συνεχίσει, λέγοντας ακόµη περισσότερα ψέµατα. Η ενδεδειγµένη στάση είναι να δείξει ο γονέας ότι κατάλαβε το ψέµα του παιδιού, αλλά ότι δεν έχει πρόθεση για την ώρα να δώσει στο συµβάν µεγαλύτερη έκταση».
Ψέµατα που λένε αλήθειες
Μία δεύτερη κατηγορία ψεµάτων είναι τα αντισταθµιστικά ψέµατα όπως «η οικογένειά µου είναι πολύ πλούσια» ή «ο µπαµπάς µου θα µε πάρει µαζί του στο ταξίδι του στην Αµερική». «Μέσω αυτών το παιδί µοιάζει να ζητά µία εικόνα που είχε κάποτε αλλά πλέον την έχει χάσει ή µία εικόνα που δεν την είχε ποτέ. Είναι σηµάδι πως κάτι το βασανίζει, πως υπάρχει ενδεχοµένως θέµα µε την ταυτότητά του, ενώ δεν αποκλείεται να συνεχίσει να λέει τέτοιου είδους ψέµατα και στην ενήλικη ζωή του, αν κάποιος δε σκύψει πάνω του µε προσοχή» υποστηρίζει η κ. ∆εληνικοπούλου. Η τρίτη κατηγορία ψεµάτων είναι η µυθοµανία κατά την οποία το παιδί πλάθει ατέλειωτες ιστορίες και µπαίνει µέσα σε µια διαρκή ονειροπόληση. «Γνωρίζει ωστόσο πολύ καλά πως αυτό που έχει στο µυαλό του είναι µία µη πραγµατική κατάσταση, πως βρίσκεται εντελώς στον αέρα» υποστηρίζει η γιατρός, προσθέτοντας πως πολύ τακτικά η µυθοµανία σχετίζεται µε περιστατικά βαριών παραµελήσεων. Είναι σηµαντικό λοιπόν κάποιος ν' ασχοληθεί σοβαρά µ' αυτήν την περίπτωση και ν' απευθυνθεί σε ειδικό. Μέσα στις ιστορίες που πλάθει το παιδί υπάρχουν συνήθως στοιχεία που µπορούν ν' αποκαλύψουν την πηγή της ανησυχίας του. Ο ειδικός, αξιοποιώντας τα στοιχεία, θα καταφέρει να βοηθήσει το παιδί να ξεπεράσει οµαλά την κατάσταση.
Ψέµα στο ψέµα
Από την ηλικία των έξι και µετά τα παιδιά έχουν συνείδηση πως ψέµατα ξεφουρνίζουν και οι µεγάλοι και µάλιστα πολύ τακτικά. Γονείς που δεν ψεύδονται, που δεν κοιτούν πώς θα κουκουλώσουν τα λάθη και τις αστοχίες τους, που µιλούν για τα ζητήµατα αυτά χωρίς φόβο και πάθος ανοίγουν µε το παράδειγµά τους το δρόµο, ώστε να ξεπεραστεί η φάση του «ασύστολου ψεύδους» που ενδεχοµένως περνά το παιδί τους. Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς, χωρίς να είναι υποχρεωµένοι να υποκριθούν πως... τρώνε όσα ψέµατα ή ψεµατάκια τούς σερβίρονται, είναι προτιµότερο να δείξουν ανοχή και κατανόηση και ν' αντιµετωπίσουν µε χιούµορ την κατάσταση. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος, όταν βέβαια δεν υπάρχει παθογένεια, για να µπει τέλος σε µια δυσάρεστη κατάσταση η οποία δεν είναι ούτε σπάνια - και συνήθως- ούτε σοβαρή.
ΠΗΓΗ: lifestyle - ΠΑΙΔΙ
Το παιδί σας λέει ψέματα;
Ψάξτε και βρείτε το παραμύθι του Πινόκιο! Ξέρετε, εκείνο το μικρό αγοράκι το οποίο λάτρευε τα ψέματα! Μόνο που σε αυτήν την περίπτωση τα ψέματα μεγάλωναν τη μύτη του και έτσι όλοι καταλάβαιναν πότε έλεγε αλήθεια και πότε όχι! Στην περίπτωση των μικρών ηρώων της ζωής σας, το ψέμα είναι λίγο δύσκολο να αναγνωριστεί. Από τη στιγμή όμως που ανακαλύψετε πως το παιδί σας λέει ψέμα πρέπει να το αντιμετωπίσετε.
Αρχικά θα πρέπει να είστε σε θέση
να αναγνωρίσετε κατά πόσο τα ψέματα, τα οποία σας λέει το παιδί σας είναι
«μικρά» και «αθώα» ή «μεγάλα»!
Τα «μικρά»
ψέματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με ελαφρότητα και χιούμορ. Αν το παιδί σας
λέει ότι έπλυνε τα δόντια του, ενώ καταλαβαίνουμε πως δεν το έχει κάνει, τότε
πείτε του αστειευόμενοι πως η κυρία τερηδόνα σίγουρα θα κάνει πάρτι στο
στοματάκι! Ή αν ακόμα μας πει πως έπλυνε τα χέρια του αλλά είναι άπλυτα
τότε σίγουρα θα σκάσει στα γέλια αν καθώς τα μυριστούμε αναφωνήσουμε πως «Πάλι
το βρομοσάπουνο πήρες, γιατί δεν δοκιμάζεις και το μοσχοσάπουνο;».
Μην ξεπερνάτε όμως ποτέ τα μικρά ψέματα. Πάντα πρέπει να επισημαίνετε στο
παιδί ότι οφείλουν να λένε την αλήθεια, αναλαμβάνοντας το κόστος από τις
πράξεις τους. Εξηγήστε του και διευκρινίστε του γιατί είναι κακό και πως μπορεί
να επηρεάσει τις σχέσεις του με τους φίλους του ή και εσάς τους ίδιους. Επαινέστε και ενθαρρύνετε την επόμενη φορά
που το παιδί σας πει την αλήθεια.
Στο «μεγάλο ψέμα» σίγουρα τα πράγματα οφείλουν να
αντιμετωπιστούν με σοβαρότητα αλλά και συζήτηση! Όταν ένα παιδί ξεκινάει να
λέει ψέματα τότε υπάρχει κάποιος λόγος! Κάθε οικογένεια έχει σίγουρα το δικό
της μέτρο για το αν και σε ποιο βαθμό ανέχεται το ψέμα κι αυτό μεταδίδεται και
στα παιδιά. Αν για παράδειγμα το ψέμα ήταν σκόπιμο, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερης
ηλικίας παιδιά, τότε απαιτείται εκτός από τη συζήτηση και κάποιου είδους
τιμωρία, ώστε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα ψέματα μπορεί να έχουν δυσάρεστες
συνέπειες. Αν
το παιδί εξακολουθεί να λέει ψέματα, μιλήστε του αυστηρά και
αφαιρέστε του κάποιο από τα προνόμιά του!
Δεν
χρειάζεται να δραματοποιείτε τα πράγματα. Τα περισσότερα παιδιά λένε ψέματα,
άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο, ανάλογα με την προσωπικότητα και τις
περιόδους της ζωής τους.
Το πιο
σημαντικό είναι να γίνετε εσείς πρώτοι το καλό
παράδειγμα! Γονείς που ζητούν από τα παιδιά τους να μην λένε ψέματα ενώ οι
ίδιοι δεν το τηρούν τότε, δεν μπορούν να απαιτούν από αυτά να είναι ειλικρινή!
Ακούστε τα παιδιά σας, μην τα αμφισβητήσετε πριν καν ακούσετε και τη δική
τους εκδοχή της αλήθειας. Όσο απίστευτη κι αν ακούγεται η αλήθεια τους, αξίζει
να τη σεβαστούμε.
ΠΗΓΗ : In site
ΒΙΒΛΙΑ
Ψέματα μη λες, γιατί μετά... θα κλαις!
Μια διδακτική ιστορία που
μαθαίνει στα παιδιά ποια είναι τα αποτελέσματα της ανάρμοστης συμπεριφοράς,
περνώντας τους ταυτόχρονα μηνύματα για τις πραγματικές αξίες της ζωής.
